الکتروموتور، انواع و کاربرد موتور الکتریکی و بهترین برندهای آن

الکتروموتور یا موتور الکتریکی چیست؟

موتور الکتریکی دستگاه الکترومکانیکی است که انرژی الکتریکی را به انرژی مکانیکی تبدیل می‌کند. به‌عبارت‌دیگر، دستگاه‌هایی که نیروی چرخشی تولید می‌کنند به‌عنوان موتور شناخته می‌شوند. کار موتور الکتریکی به تعامل میدان مغناطیسی و الکتریکی بستگی دارد و عمدتاً به دو نوع موتور AC و موتور DC طبقه‌بندی می‌شود. موتور AC جریان متناوب را به‌عنوان ورودی می‌گیرد، درحالی‌که موتور DC جریان مستقیم را می‌گیرد.

اجزاء موتور الکتریکی یا الکتروموتور

• محور
• آهن ربا
• منبع برق DC
• آرمیچر
• ذغال هادی
• سوئیچ تغییر دهنده جهت برق

کاربرد الکتروموتور

انواع مختلف الکتروموتور یا موتور الکتریکی در صنایع گوناگون از قبیل صنعت خودروسازی و صنعت کشتی‌رانی کاربرد دارد، که از الکتروموتورهایی با ابعاد بزرگ استفاده می‌کنند.

انواع الکتروموتور یا موتور الکتریکی

طبقه‌بندی یک موتور الکتریکی در شکل زیر نشان داده‌شده است.

موتور AC

موتور AC جریان متناوب را به نیروی مکانیکی تبدیل می‌کند. این نوع موتور الکتریکی دارای انواع موتور القایی یا آسنکرون، موتور هم‌زمان یا سنکرون و موتور خطی است. در ادامه به هرکدام از انواع موتور AC جریان متناوب می‌پردازیم.

1. موتور القایی

دستگاهی که هرگز با سرعت هم‌زمان کار نمی‌کند، موتور القایی یا ناهم‌زمان یا آسنکرون نامیده می‌شود. این موتور از پدیده القایی الکترومغناطیسی برای تبدیل نیروی الکتریکی به نیروی مکانیکی استفاده می‌کند. طبق ساختار روتور، دو نوع موتور القایی وجود دارد؛ که شامل موتور القایی قفس سنجاب و موتور القایی با حلقه لغزان هستند.

روتور قفس سنجاب

موتور الکتریکی که از روتور نوع قفس سنجاب تشکیل‌شده باشد به‌عنوان موتور القایی قفس سنجاب شناخته می‌شود. روتور قفس سنجاب صدای زوزه و قفل مغناطیسی روتور را كاهش می‌دهد.

روتور القایی با حلقه لغزان

این روتور به‌عنوان روتور حلقه لغزش نیز شناخته می‌شود و موتور الکتریکی با استفاده از این نوع روتور به‌عنوان موتور با حلقه لغزان شناخته می‌شود.

موتور القایی بر اساس فاز، به دو نوع طبقه‌بندی می‌شود که موتور القایی تک فاز و موتور القایی سه فاز هستند.

موتور القایی تک فاز

دستگاهی که با استفاده از پدیده القایی الکترومغناطیسی، جریان الکتریکی 1 فاز AC را به نیروی مکانیکی تغییر می‌دهد، به‌عنوان موتور القایی تک فاز شناخته می‌شود.

موتور القایی سه فاز

موتوری که انرژی الکتریکی 3 فاز AC را به توان مکانیکی تبدیل می‌کند، به‌عنوان موتور القایی سه فاز شناخته می‌شود.

2. موتور خطی

موتوری که به‌جای نیروی چرخشی نیروی خطی تولید می‌کند، به‌عنوان موتور خطی شناخته می‌شود. این موتور دارای روتور و استاتور کنترل نشده است. کاربرد این نوع موتور در درب‌های کشویی و محرک‌ها مشهود است.

3. موتور همگام یا هم‌زمان یا سنکرون

دستگاهی که جریان متناوب را در فرکانس موردنظر به نیروی مکانیکی تغییر می‌دهد، به‌عنوان موتور هم‌زمان شناخته می‌شود. در موتور هم‌زمان، سرعت موتور با فرکانس جریان تأمین هم‌زمان می‌شود.

سرعت سنکرون با توجه به چرخش میدان مغناطیسی اندازه‌گیری می‌شود و به فرکانس و قطب‌های موتور بستگی دارد. موتور سنکرون به دو نوع تقسیم می‌شود که موتور مقاومت مغناطیسی و موتور پسماند هستند.

موتور مقاومت مغناطیسی

موتوری که روند شروع آن شبیه به موتور القایی است و مانند یک موتور هم‌زمان کار می‌کند به‌عنوان موتور مقاومت مغناطیسی شناخته می‌شود.

موتور پسماند

موتور پسماند نوعی موتور هم‌زمان است که شکاف هوای یکنواخت دارد و هیچ سیستم تحریک DC ندارد. در موتور پسماند، گشتاور موجود در موتور، توسط پسماند و جریان گرداب موتور ایجاد می‌شود.

موتور DC

ماشینی که توان الکتریکی DC را به نیروی مکانیکی تبدیل می‌کند به موتور DC معروف است. عملکرد موتور DC به این اصل اساسی بستگی دارد که وقتی یک هادی حامل جریان در یک میدان مغناطیسی قرار گیرد، نیرویی بر روی آن اعمال می‌شود و گشتاور توسعه می‌یابد. موتور DC به دو نوع موتور مولد با راه‌انداز جداگانه و موتور با تحرک جریان دینام، تقسیم می‌شود.

1. موتور مولد با راه‌انداز جداگانه

موتوری که سیم‌پیچ DC از منبع جداگانه DC برانگیخته می‌شود، به‌عنوان موتور DC با راه‌انداز جداگانه شناخته می‌شود. به کمک منبع جداگانه، سیم‌پیچ آرماتور موتور انرژی می‌یابد و شار تولید می‌کند.

2. موتور با تحریک جریان دینام

بااتصال سیم‌پیچ، موتور DC با تحریک جریان دینام به سه نوع موتور دیگر طبقه‌بندی می‌شود که موتورهای سری، شنت و ترکیبی از موتور DC هستند.

موتور با سیم‌پیچ شنتی

موتوری که سیم‌پیچ در آن به‌موازات آرماتور قرار می‌گیرد، از این نوع موتور به‌عنوان موتور شنت شناخته می‌شود.

موتور سری

در این موتور سیم‌پیچ میدان به‌صورت سری با آرماتور موتور متصل می‌شود.

موتور مرکب یا موتور(سیم پیچ کمپوند)

موتور DC که دارای اتصال موازی و سری سیم‌پیچ میدان است، به‌عنوان روتور مرکب شناخته می‌شود. موتور مرکب در تقسیم‌بندی به موتور با سیم‌پیچ بلند و موتور با سیم‌پیچ کوتاه طبقه‌بندی می‌شود.

موتور با سیم‌پیچ کوتاه

اگر سیم‌پیچ میدان شنت فقط به‌موازات آرماتور موتور باشد و نه میدان سری، در این صورت به‌عنوان اتصال کوتاه شنت موتور شناخته می‌شود.

موتور با سیم‌پیچ بلند

اگر سیم‌پیچ رشته شنت موازی با آرماتور و سیم‌پیچ سری باشد، موتور به‌عنوان موتور شنت طولانی شناخته می‌شود.

جدای از موتورهای ذکرشده در بالا، انواع مختلف دیگری از دستگاه مخصوص وجود دارد که دارای ویژگی‌های اضافی مانند موتور استپر، موتور AC و DC و غیره است.

نام‌های تجاری

اگر به دنبال مطالعه و تحقیق در زمینه الکتروموتورها هستید، یا قصد خرید یکی از انواع آن برای کسب و کار خود را دارید، احتمالا نام الکتروژن موتوژن به گوشتان خورده است؛ اما الکتروژن و موتوژن چیست؟ هر دو نام شرکت هایی ایرانی است که انواع مختلفی از الکتروموتورها را تولید می‌کند.

الکتروژن

این شرکت در سال ۱۳۷۰ با نام جدید الکتروژن باهدف تولید انواع مختلف الکتروموتور آغاز به کارکرد.
در آن زمان کارخانه در منطقه شورآباد در جنوب تهران در زمینی به مساحت ۱۰۰۰ مترمربع قرار داشت و با ۲۰ نفر کارمند فعالیت می‌نمود.

پس از گذشت ۱۰ سال در سال ۱۳۸۰، این شرکت خصوصی با بهره‌گیری از پیشرفته‌ترین و کامل‌ترین تجهیزات تولید و سیستم کنترل کیفیت در جنوب غرب تهران در مساحت ۱۵۰.۰۰۰ مترمربع فعالیت خود را گسترش داد که خود کارخانه به‌تنهایی ۱۰۰.۰۰۰ مترمربع آن را فراگرفته است.

الکتروژن با ۱۵۰۰ نفر کارمند، متخصص و تکنسین با بیش از ۵۰ نوع محصول پیشرو در عرصه تولید الکتروموتور صنعتی و خانگی، مانند:‌ انواع مختلف تهویه مطبوع، موتور ماشین لباسشویی، پمپ‌های آب‌ خنک‌کننده و انواع مشعل گاز و نفت در ایران است.

محصولات الکتروژن از رنج ۰.۰۵ کیلووات تا ۴۵ کیلووات مطابق استانداردهای بین‌المللی است. الکتروژن قصد دارد به بازار جهانی وارد شود و فعالیت خود را در مقیاس بزرگ‌تری گسترش دهد.

موتوژن

شرکت موتوژن به‌عنوان یکی از معتبرترین شرکت‌های تولیدکننده الکتروموتور در منطقه خاورمیانه در سال ۱۳۵۲ با نام گلد الکتریک تأسیس شد و در سال 1354 به موتوژن تغییر نام داد و در حال حاضر بیش از۲ ميليون دستگاه انواع الکتروموتورهای تک فاز و سه فاز با کاربردهای صنعتی و خانگی را مطابق با استانداردهای جهانی نظیر IEC و NEMA و DIN تولید و به بازارهاى مصرف ایران، اروپا، آسیا و آفریقا عرضه می‌کند. شرکت موتوژن با بهره‌گیری از آزمایشگاه‌های مدرن، دقیق و مجهز صنعتی و اجرای سیستم مدیریت کیفیت موفق شده است که گواهی ISO 9001 – 2008 را از مؤسسه SGS سوئيس اخذ کند.

علاوه بر ایران، کشورهای دیگر ازجمله آلمان، چین، ژاپن، سوئیس، تگزاس و … نیز انواع الکتروموتورها را تولید می‌کنند. به‌طور خلاصه چند برند بین‌المللی الکتروموتور را در ادامه معرف می‌کنیم.

زیمنس (SIEMENS)

کمتر کسی نام زیمنس (SIEMENS) را نشنیده است. شرکتی بزرگ در برلین و مونیخ آلمان که تولیدکننده انواع الکتروموتورها است.

اسران (OSRAN)

شرکت اسران (OSRAN) یکی از بهترین و بزرگ‌ترین شرکت‌های چینی در تولید الکتروموتور است.

توشیبا (TOSHIBA)

یک تولیدکننده و ارائه‌دهنده راه‌حل‌های متنوع جهان، در سال 1970 وارد صنعت موتورهای الکتریکی شد. توشیبا در هواستون تگزاس واقع است.

ABB

شرکتی در زوریخ سوئیس به نام ABB که با ادامه تاریخچه نوآوری‌های فن‌آوری بیش از 130 سال، تولیدکننده جهانی در محصولات برق، اتوماسیون صنعتی و شبکه‌های برق، روباتیک و حرکت است.

NIDEC

یکی از تولیدکننده‌های بزرگ موتورهای الکتریکی در جهان در کیوتو ژاپن است.